Osmanlı iktisadi dünya görüşünün temel unsurlarından birisi. Hazineye ait gelirleri mümkün olduğu kadar yüksek düzeye çıkarmaya çalışmak ve ulaştığı düzeyin altına inmesini engellemek.[1] Hazine gelirlerini artırmak, Osmanlı ekonomisinde üretim kapasitesinin ve parasal mübadele hacminin genişleme temposuna bağlı kaldığı için son derece zor ve sınırlıdır. Bu sebepten Osmanlı fiskalizmi zaruri olarak dar sınırlar içinde kalmıştır. Daha ziyade gelirleri düşürmeme ve harcamaları kısma yönünde derinleşmiştir. Başlangıçtan beri mevcut bulunmakla beraber fiskalizm, devletin ihtiyaçları arttığı oranda giderek belirginleşmiş ve iktisadi faaliyetin her safhasında adeta meşruiyetin temeli haline gelmiştir.[2]
[1] Mehmet Genç, Devlet ve Ekonomi, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2014, ss. 46-48.
[2] Mehmet Genç, “19. Yüzyılda Osmanlı İktisadî Dünya Görüşünün Klasik Prensiplerindeki Değişmeler”, Divan, 1991/1, ss. 2-3.
Yorumlar