Buhar makinasının bulunmasıyla başlayan ve emek yoğun üretimin yerini makine yoğun üretimin aldığı süreç,[1] teknolojinin hakim olduğu makineleşmeye geçişin başlangıcı olan 18. yüzyılın ortalarında İngiltere’de ortaya çıkıp kısa zamanda Avrupa’ya yayılan, üretim teknolojisindeki köklü dönüşüm hareket.[2] Endüstri Devrimi, Avrupa’nın mevcut sosyoekonomik yapısını değiştirerek büyük çaplı bir dönüşümü başlatmıştır. İlk olarak İngiltere’de tarım sektöründe artık değerin fark edilmesi ile başlayan dönüşüm neticesinde, kent merkezleri yoğun olarak gelişim göstermiş ve kırsal alanlardaki bu artık değer için bir pazar niteliği oluşturmuştur.[3] Devrimle tarım ekonomisi ağırlıklı toplumdan, kütle üretim tarzıyla daha çok mal üreten endüstri toplumuna geçişi sağlayan bir süreç başlamış, işçi sınıfı adıyla yeni bir sınıf doğmuştur. Böylece çalışma hayatının geleneksel aktörleri değişmiştir. Endüstri Devrimi öncesinin meslek kuruluşları olan loncalar XVIII. yüzyılın sonlarında önemini yitirmiş, lonca sistemi içinde yer alan usta-çırak kavramı, yerini patron-işçi kavramına bırakmıştır.[4] Rostow ekonomik gelişme safhalarıyla ilgili modelinde Endüstri Devrimi’ni uzun bir süreçten çok ani ve hızlı bir değişme olarak izah eder ve Endüstri Devrimini iktisadi gelişmenin en önemli safhası olarak görür.[5]
[1] Adnan Mahiroğulları, “Endüstri Devrimi Sonrasında Emeğin İstismarını Belgeleyen İki Eser: Germinal ve Dokumacılar”, Sosyoloji Konferansları, 2005, s. 42.
[2] Abdulkadir Aksoy, “Geleneksel Devletten Modern Devlete: Sanayi Devrimi ve Kamu Yönetimi Düşüncesinde Değişim”, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, c. 2, sy. 3, Aralık 2016, s. 33.
[3] Altuğ Murat Köktaş-Ali Gökhan Gölçek, “Endüstri Devrimi ve Osmanlı İmparatorluğu: Askeri Fabrikalaşma Örneği”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9/4, Ekim 2016, s. 96.
[4]Mahiroğullari, “Endüstri Devrimi Sonrasında Emeğin İstismarını Belgeleyen İki Eser: Germinal ve Dokumacılar”, ss. 42-43.
[5] Torun, “Endüstri Toplumu’nun Oluşmasında Etkili Olan İktisadi ve Sınai Faktörler”, s. 183.
Yorumlar