Türkistan’da Sovyet yönetimine karşı verilen Müslüman halkların millî bağımsızlık mücadelesi. Politbüro ve dönemin bilimsel kaynakları 1917’de ivme kazanan harekâtı, Sovyet halkının ve dış dünyanın gözünde küçültebilmek için, Basmacılık olarak adlandırmışlar ve harekâtı haydutluk, karşı ihtilalci, burjuva hareketi olarak nitelendirmişlerdir. Sovyet propagandalarına rağmen Basmacı deyimi bir süre sonra anlam değiştirerek, halk tarafından istiklal savaşçısı veya mücahit anlamında kullanılmaya başlanmıştır. Coğrafyasında iktidarını sağlamlaştıran SSCB, 1923-1924 yıllarında Basmacıların büyük bir bölümü ortadan kaldırmış, bütünlüğünü yitiren direniş grupları 1924-1934 arasında mahallî mücadelelere yönelmiştir. Ceditçiler, Pantürkistler ve Türkistan milliyetçilerininde destekleriyle Basmacı Harekâtı, doruk noktasında Türkistan’ın tüm Müslüman halkların kapsayan bir harekete dönüşmüş ve simgeleşmiştir.[1]
[1]Zuhra Altımışova, “Kırgızistan’da Basmacı Hareketiyle İlgili Yeni Bilgiler (1925-1934)”, bilig, sy. 82, Yaz 2017, ss. 92-94. ; Khudaiberdieva Nurbibi, “Tarihsel Süreçte Türkiye’nin Dış Politikasında Orta Asya ve Türkmenistan’ın Yeri: Bağımsızlıktan Günümüze”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 17, sy. 68, 2019, s. 417.
Yorumlar