1-35 — Medew
1-35 — Medev
— Qanday ädemi jer!
— Medew qısta da, küzde de, jazda da, barlıq waqıtta da ädemi.
— Men Medewdi köktemde jaqsı köremin. Munda adamdar köp keledi.
— Äsirese kisiler qısta köp keledi. Balalar şana, şañğı, kon’kï tebwdi jaqsı köredi. Ülkender de şana tebedi. Jak, sen şananı jaqsı köresiñ be?
— Men şananı eş waqıtta tepken emespin.
— Sen Saranı körmediñ. Ol kon’kïdï öte jaqsı tebedi. Bıltır ol çempïonatka qatıstı, birinşi orın aldı.
— Sara, siz sportşısız ba?
— Jok, men muğalimmin, biraq sporttı jaqsı köremin.
— Men de sporttı jaqsı köremin, äsirese tawlardı, senşe, Jak?
— Men şañğını jaqsı köremin. Qısta Älpide jïi şañğı tebemin.
— Ospan qayda ketti?
— Ol bizdi restoranda kütedi.
— Ne kadar (nasıl) güzel [bir] yer!
— Medev kışın (kışta) da, güzün de, yazın da, her zamanda (“varlık vakitte”) da güzel.
— Ben Medev’i baharda seviyorum. Buraya (bunda) insanlar sık (çok) geliyor.
— Özellikle insanlar (kişiler) kışta çok geliyor. Çocuklar kayak, kızak, buz pateni yapmayı (tepmeyi) seviyorlar. Büyükler de kayak yapar (teper). Jacques, sen kayağı seviyor musun?
— Ben kayağı hiç bir zaman yapmış (tepmiş) değilim.
— Sen Sara’yı görmedin. O buz patenini çok güzel yapıyor (tepiyor). Geçen yıl o turnuvaya (şampiyonluğa) katıldı (katıştı), birinci sıra (mevki) aldı.
— Sara, siz sporcu musunuz?
— Yok, ben öğretmenim, ama sporu seviyorum.
— Ben de sporu seviyorum, özellikle dağları, ya sen, Jacques?
— Ben kızağı seviyorum. Kışın (kışta) Alplerde sık sık kayak yaparım (teperim).
— Osman nereye (nerede) gitti?
— O bizi restoranda bekliyor (“güdüyor”).
*barlıq (varlık), barşa (varca), bar (var) sözleri çoğu Türk lehçesinde “her, bütün” yerine geçmektedir. “Var gücüyle” ifadesine bakınca bunun bizim Türkçemizde de olduğunu görüyoruz.
**-şe eki bizdeki “ya”ya denk; ancak bizdeki gibi sözün önüne değil ardına geliyor. “senşe: ya sen?”
DİLEK KİPİ: Örnekleri dikkatlice inceleyin, nasıl ve niye kullanıldığını anlayacaksınız.
qımız, et, radïo, äke, Mağaz, Abay
1 – Kimge barğıñ keledi? Äkeme barğım keledi.
Kime gidesin geliyor? Babama gidesim geliyor. > gidesim var > gitmek istiyorum.
2 – Seniñ ne jegiñ keledi? Meniñ et jegim keledi.
Senin ne yiyesin geliyor? Benim et yiyesim geliyor > yiyesim var > yemek istiyorum
3 – Seniñ ne işkiñ keledi? Meniñ qımız işkim keledi.
Sen ne içmek istiyorsun? Ben kımız içmek istiyorum.
4 – Ne tıñdağıñ keledi? Radïo tıñdağım keledi.
Ne dinleyesin var? Radyo dinleyesim var.
5 – Kimmen söyleskiñ keledi? Mağazmen söyleskim keledi.
Kimle konuşasın var? Mağaz’la konuşmak istiyorum.
6 – Kimdi oqığıñ keledi. Abaydı oqığım keledi.
Kimi okumak istiyorsun. Abay’ı (meşhur Kazak şairi) okumak istiyorum.
Dilek Kipine Başka Örnekler
1 – Mende televïzor joq. Meniñ televïzor alğım keledi.
Bende televizyon yok. Benim televizyon alasım var.
2 – Mağazda kitap joq. Mağazdıñ kitap alğısı keledi.
Mağaz’da kitap yok. Mağaz’ın kitap alası var.
3 – Sende maşïna joq. Seniñ maşïna alğıñ keledi.
Sende araba yok. Senin araba alasın var.
4 – Bizde ït joq. Bizdiñ ït alğımız keledi.
Bizde köpek (it) yok. Bizim it alasımız var.
5 – Olarda sabaq joq. Olardıñ sabaq alğısı keledi.
Onlarda ders yok. Onların ders alası var.
6 – Sizde üy joq. Sizdiñ üy alğıñız keledi.
Sizde ev yok. Sizin eve alasınız var.
7 – Mende sözdik joq. Meniñ sözdik alğım keledi.
Bende sözlük yok. Benim sözlük alasım var.
8 – Bizde aqşa joq. Bizdiñ aqşa alğımız keledi.
Bizde para (akçe) yok. Bizim para alasımız var.
9 – Sarada dïsk joq. Saranıñ dïsk alğısı keledi.
Sara’da disk yok. Sara’nın disk alası var.
10 – Ospanda radïo joq. Ospannıñ radïo alğısı keledi.
Osman’da radyo yok. Osman’ın radyo alası var.
11 – Sende gazet joq. Seniñ gazet alğıñ keledi.
Sende gazete yok. Senin gazete alasın var.
EMES: değil
1 – Sen stwdentsin. Sen stwdent emessin.
Sen öğrencisin. Sen öğrenci değilsin.
2 – Ol muğalim. Ol muğalim emes.
O öğretmen. O öğretmen değil.
3 – Siz ïnjenersiz. Siz ïnjener emessiz.
Siz mühendissiniz. Siz mühendis değilsiniz.
4 – Olar añşı. Olar añşı emes.
Onlar avcı. Onlar avcı değil.
5 – Biz francwzbız. Biz francwz emespiz.
Biz Fransız’ız. Biz Fransız değiliz.
6 – Sizder ğalımsızdar. Sizder ğalım emessizder.
Sizler alimsiniz. Sizler alim değilsiniz.
7 – Sender şofёrsiñder. Sender şofёr emessiñder.
Siz şoförsünüz. Siz şoför değilsiniz.
8 – Biz därigermiz. Biz däriger emespiz.
Biz doktoruz. Biz doktor değiliz.
9 – Men malşımın. Men malşı emespin.
Ben çobanım (malcıyım/davarcıyım). Ben çoban değilim.
10 – Bul meniñ dosım. Bul meniñ dosım emes.
Bu benim dostum. Bu benim dostum değil.
11 – Men twrïstpın. Men twrïst emespin.
Ben turistim. Ben turist değilim.
Yorumlar