On altinçi (16-) Ders – Bazarda
Aygül dosti Adilni alma yayma bazirida köridu.
1 — Almini (1) yaxşi köremsiz (2) ?
2 — Yaxşi körimen, biraq bu almilar bek yumşaq, şuña men ularni yaxşi körmeymen. Qattiq almilarni yaxşi körimen.
3 — Bu almilardin almamsiz?
4 — Yaq, almaymen. Men başqa yerdin alimen.
5 — Adette qeyerdin alma alisiz?
6 — Çoñ bazardin alimen.
7 — Çoñ bazarda kimdin alisiz?
8 — Men adette Xemittin alimen. U yaxşi mévilerni satidu.
9 — Adette bazarğa qaçan barisiz?
10 — Derstin kéyin barimen.
11 — Adette neççe kilo alisiz?
12 — Oxşimaydu (2) . Bezide peqet üç töt kilo alimen.
13 — Almidin başqa yene néme alisiz?
14 — Almidin başqa üzüm ve qoğun alimen.
15 — Bu yerdin çoñ bazarğiçe (3) neççe kilométr kélidu?
16 — Ikki kilométr.
On altıncı (16.) Ders – Pazarda
Aygül dostu Adil’i elma pazarında görür.
1 Elma sever (yakşı/iyi görür) misiniz? — 2 Severim, ama bu elmalar çok (pek) yumuşak, bu yüzden (şundan) ben onları sevmiyorum. Sert (katı) elmaları severim. — 3 Bu elmalardan almayacak mısınız? — 4 Yok, almayacağım. Ben başka yerden alıyorum. — 5 Normalde nereden elma alırsınız? — 6 Büyük pazardan alırım. — 7 Büyük pazarda kimden alıyorsunuz? — 8 Ben normalde Hamit’ten alıyorum. O güzel meyveler[i] satıyor. — 9 Normalde pazara ne zaman (haçan) gidersiniz? — 10 Dersten sonra giderim. — 11 Normalde kaç (nice) kilo alıyorsunuz? — 12 Değişiyor (benzemiyor). Bazen (bazıda) sadece (fakat) üç dört kilo alıyorum. — 13 Elmadan başka daha (yine) ne alıyorsunuz? — 14 Elmadan başka üzüm ve kavun alıyorum. — 15 Bu yerden büyük pazara kadar (pazaraca) kaç (neçe) kilometre tutuyor (geliyor)? — 16 İki kilometre.
NOTLAR. — (1) Üçüncü derste bahsettiğimiz ünlü daralması örneğini “almini” sözünde görüyoruz. Bu söz alma (elma) ile -ni (-yı) ekinin birleşmesiyle oluşmuştur. almini: elmayı. Alma sözü ek geldiğinde almi halini almıştır. — (2) oxşimaq (oxşa-) sözü benzemek demektir. Burada kullanımı bizdeki “değişiyor” kalıbına denktir. — (3) bazarğiçe demek “pazara kadar” demektir. İlk bakışta bizdekinden çok ayrı bir yapıyla kurulmuş gibi gözükebilir. Ancak parçalarsak şu şekilde olduğunu görürüz. bazar-ğa-çe (pazar-a-ca). ğa yönelme hali ekindeki a sesi ünlü daralması sonucu i olmuştur. -çe eki yani bizdeki -ce eki Uygurcada “kadar” anlamı vermektedir. bazarği-çe (pazara kadar), körüşkiçe (görüşünce[ye kadar]), bügüngiçe (bugünece: bugüne kadar)…
Yorumlar