1-52 — Sender nege küle qaraysıñdar?
1-52 — Sizler neye gülüyorsunuz?
— Äne, Mağaz kele jatır. Endi jüreyik.
— Jak, qanday swvenïrler alasıñ?
— Men qazaq küy tabaqtarın satıp alayın.
— Onda Qurmanğazı orkestriniñ küy tabaqtarın alayıq. Ol orkestr qazaq xalıq kompozïtorlarınıñ küylerin oynaydı. Apa, bizge Qurmanğazı orkestriniñ küy tabaqtarın beriñizşi.
— Qurmanğazı orkestriniñ küy tabaqtarı bitip ketti, qalqam.
— Ökinişti-aq!
— Eşteme emes, Jak. Ol küy tabaq mende bar. Kerek bolsa, bereyin.
— Jaraydı, endeşe keteyik.
— Qarayıq tağı. Ospan, basqa swvenïrlerdi de qarayıp keteyik.
— Mağaz tağı qayda ketti?
— Ol birewdi kezdestirip ketti. Mağazdıñ dostarı köp eken.
— Ïä, onıñ barlıq jerde dostarı bar.
— Bıltır Parïjde bolğanbız, sonda da birewdi kezdestirdi.
— …Keşiriñiz! Men bir dosımdı kezdestirip qaldım… Jak, men bir jaqsı küy tabaq tabıp äkeldim – Qurmanğazı orkestriniñ küy tabağı. Bul orkestr qazaq kompozïtorlarınıñ jäne… Sender nege küle qaraysıñdar?
— Anaa-ünlem-, Mağaz geliyor. Şimdi gidelim.
— Jacques, ne tür hediyelikler alacaksın?
— Ben Kazak plaklarını satın alacağım (alayım).
— O zaman Kurmangazi orkestrasının plaklarını alalım (alak). O orkestra Kazak halık bestekarlarının nağmelerini çalıyor (oynuyor). Teyze, bize Kurmangazi orkestrasının plaklarını verir misiniz (veriniz lütfen) .
— Kurmangazi orkestrasının plakları tükendi (bitip gitti), canım.
— Ne yazık!
— Hiçbir şey değil, Jacques. O plaklar bende var. Gerekirse (gerek olsa), vereyim.
— Olur, artık gidelim.
— Bakalım daha. Osman, diğer (başka) hediyelik eşyalara da bakıp öyle gidelim.
— Mağaz yine nereye gitti?
— O biriyle karşılaştı (“birini karşılaştırıp gitti”). Mağaz’ın dostları çok imiş.
— Evet, onun her yerde dostları var.
— Geçen yıl Paris’te idik (olmuşuz), orada da biriyle karşılaştı.
— …Kusura bakmayın (“geçirin”)! Ben bir dostuma rastladım… Jacques, ben güzel bir plak bulup getirdim – Kurmangazi orkestrasının plağı. Bu orkestra Kazak bestekarlarının ve… Sizler niye gülüp bakıyorsunuz?
-Şİ: Lütfen yerine geçen bir ek. Kelşi: gelir misin, gel lütfen. Kazakça rica ederken fiilin yeterlilik haliyle soru sorulmaz (“kele alasıñ ba” yanlış, “kelşi” doğru). -Şi ekinin bir kullanımı da bizdeki -sene-sana’ya denktir. Kelşi: gelsene, kelseñderşi: gelsenize.
ŞİMDİKİ ZAMAN: Kazak Türkçesinde geniş zamanın ayrıca şimdiki zaman ve gelecek zaman yerine kullanıldığını görmüştük. Peki sadece şimdiki zaman için kullanılan kip nedir? Bunun için yardımcı fiil kullanılmaktadır. Bu yardımcı fiillerden jat (yat)’tır. Kelemin (gelirim) > kele jatırmın (geliyorum).
DUYULAN (2. TÜR) GEÇMİŞ ZAMAN:
1 – Men baramın. Men barğanmın.
Ben varırım. Ben varmışım.
2 – Sen kelesin. Sen kelgensin.
Sen gelirsin. Sen gelmişsin.
3 – Biz köremiz. Biz körgenbiz.
Biz görürürz. Biz görmüşüz.
4 – Olar söyleydi. Olar söylegen.
Onlar konuşur (söyler). Onlar konuşmuş.
5 – Siz aytasız. Siz aytqansız.
Siz söylersiniz. Siz söylemişsiniz.
6 – Sen jasaysıñ. Sen jasağansın.
Sen yaparsın. Sen yapmışsın.
7 – Men isteymin. Men istegenmin.
Ben işlerim. Ben işlemişim.
8 – Ol işedi. Ol işken.
O içer. O içmiş.
9 – Biz kezdesemiz. Biz kezdeskenmiz.
Biz rastlaşırız. Biz rastlaşmışız.
10 – Biz bilemiz. Biz bilgenmiz.
Biz biliriz. Biz bilmişiz.
11 – Olar boladı. Olar bolğan.
Onlar olur. Onlar olmuş.
12 – Sen uyıqtaysıñ. Sen uyıqtağansın.
Sen uyuklarsın. Sen uyuklamışsın.
13 – Siz oyatasız. Siz oyatqansız.
Siz uyandırırsınız (uyatırsınız). Siz uyandırmışsınız.
14 – Olar tabadı. Olar tapqan.
Onlar bulur (tapar). Onlar bulmuş.
15 – Sen konkï tebesiñ. Sen konkï tepkensin.
Sen kızak yaparsın. Sen kızak yapmışsın.
KİMİN?
1 – Bul kimniñ üyi. Bul seniñ üyiñ.
Bu kimin evi? Bu senin evin.
2 – Anaw sizdiñ sağattarıñız ba? Anaw olardıñ sağattarı.
Şunlar sizin saat[ler]iniz mi? Şunlar onların saatleri.
3 – Bul kimniñ orındığı? Bul senderdiñ orındıqtarıñ.
Bu kimin sandalyesi? Bu sizin sandalyeniz.
4 – Bul kimniñ qızı? Bul bizdiñ qızımız.
Bu kimin kızı? Bu bizim kızımız.
5 – Bul kimniñ äkesi? Bul meniñ äkem.
Bu kimin babası? Bu benim babam.
6 – Bul kimniñ qalamı? Bul sizdiñ qalamıñız.
Bu kimin kalemi? Bu sizin kaleminiz.
Yorumlar