2-16 — Şınğısxan ulın uzaq kütedi
2-16 — Cengizhan oğlunu uzun vakit bekler
… Sol sät Aqsaq Qulan jelden uşqır bolıp xan balasın qwıp jetip at üstinen qulatıp tüsiredi. Bul Joşınıñ eñ aqırğı añğa şığwı edi. Şınğısxan ulın uzaq kütedi. Ol qaharlanıp jasawıldarın jan-jaqqa izdewge jumsaydı. Olarğa aytqanı: ”Qaralı xabardı jetkisiñder kömeylerine balqıtılğan qorğasın quyamın”. Jasawıldar Joşını izdep barmağan jeri qalmaydı. Sodan kenet onıñ jansız denesin tabadı.
… O vakit Aksak Kulan rüzgardan hızlı olarak kağanın çocuğunu kovalayıp yetişip atın üstünden devirir. Bu Cuci’nin en son kez (ahiri) ava çıkışı idi. Cengizhan oğlunu uzun vakitler bekler. O kahırlanıp gözetçilerini o yana bu yana [oğlunu] izlemeye sarf eder. Onlara dediği: “Yaslı (karalı) haberi ulaştırın [hele] boğazınızdan aşağı eritilmiş kurşun dökerim (kuyarım)”. Yasavulların (gözetçilerin) Cuci’ni izleyip/arayıp gitmediği yeri kalmaz. Ondan sonra ansızın onun cansız bedenini bulurlar.
qww: kovalamak
aqır: son, ahir
aqırğı: sonki, sonuncu, ahirki, ahiri
añ: av
ul: oğul (ulı: oğlu, ulın: oğlunu, ulıñ: oğlun)
uzaq: uzak; uzun süre
jan: yan
jaq: taraf (>yaka)
jan-jaqqa: sağa sola (>yana tarafa)
izdew: aramak, izlemek
dene: beden (denesi: bedeni, denesin: bedenini)
-sız eki Kazak Türkçesinde bizdekiyle aynıdır. Tek fark ünlü daralmasına göre ekin -suz-süz halleri de -sız-siz olur.
1 – Bul dalada sw joq, bul swsız dala.
Bu bozkırda su yok, bu susuz bozkır.
2 – Onıñ aqşası joq, ol aqşasız adam.
Onun akçesi yok, o akçesin (parasız) adam.
3 – Olardıñ mädenïeti joq, olar mädenïetsiz adamdar.
Onların medeniyeti yok, onlar medeniyetsiz adamlar.
4 – Onıñ uyatı joq, ol uyatsız adam.
Onun hayası yok, o hayasız adam.
5 – Sende tärbïe joq, sen tärbïesiz adamsıñ.
Sende terbiye yok, sen terbiyesiz adamsın.
6 – Onıñ janı joq, ol jansız adam.
Onun canı yok, o cansız adam.
7 – Bul şaydıñ süti joq, bul sütsiz şay.
Bu çayın sütü yok, bu sütsüz çay.
8 – Bul bawırsaqtıñ demi joq, bul demsiz bawırsaq.
Bu pişinin tadı yok, bu tatsız pişi.
(Bawırsaq bizdeki bağırsak ile aynı kökten ancak Kazaklar bizdeki bağırsak için işek derler, bawırsaq sadece pişi yemeği için kullanılıyor.)
9 – Bul jerde jel joq, bul jelsiz jer.
Bu yerde rüzgar/yel yok, bu yelsiz yer.
10 – Bul jerde ağaş joq, bul ağaşsız jer.
Bu yerde ağaç yok, bu ağaçsız yer.
11 – Onıñ jumısı joq, ol jumıssız.
Onun işi yok, o işsiz.
Yorumlar