0

Ülkemizde okullaşmanın artış gösterdiği dönemlerin devletin merkezileştiği zamanlara denk gelmesi ve bunun da şehirlerdeki nüfus artışı ile ilgili olduğu söylenebilir. Son iki yüzyıla bakınca yoğun savaş, işgal, isyan ve akabinde bolca göçün ortaya çıktığı II. Mahmud ve sonrasındaki Babıali dönemi, yine büyük bir savaşın ve işgalin akabinde farklı siyasi akımların ve faaliyetlerin hüküm sürdüğü II. Abdülhamid dönemi ve nihayet önce bölgesel sonra umumi harbin vuku bulduğu, nice devletin yıkılıp yeni devlet ve sistemlerin vücut bulduğu 20. yüzyılın ilk çeyreğinde kurulan Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk devri okul açılma sayısı bakımından başı çekmektedir.

Köylerdeki Sıbyan Mekteplerinin Artırılması Amacıyla Yardım Edilmesi (1872) – Talha Hızal

Devletin merkezileşmesi ile en ücra köşelere kadar eğitimi götürüp devletin menfaatleri ölçeğinde vatandaş yetiştirme amacı mevzubahistir. Bu amaç doğrultusunda kırsal kesimlere açılan mekteplerde eğitim-öğretim faaliyetleri bölgedeki insanların tarım ve hayvancılık mesleklerinin ihtiyaçları ölçüsünde gerçekleştirilebilmiştir. Farklı coğrafyalarda farklı kültür ve inançla yaşamış insanları aynı şeye hizmet etme amacı ile yetiştiren eğitimin ne ölçüde ihtiyacı karşıladığı ise muammadır. Kesin olan bir şey varsa çabasını ve ilim aşkını hâkim tutan öğretmenin her nerede ve ne zaman olursa olsun meyve veren bir ağaç olduğudur. Verdiği meyveleri fayda sağlayan öğretmenlere ne mutlu. Tüm öğretmenlerimizin öğretmenler günü kutlu olsun.

BOA. MF. MKT. 3 / 159 S. 1. – Talha Hızal

20 Ağustos 1872 tarihli bu belgede köylerdeki sıbyan mekteplerinin sayılarının artırılması ile bazı önerilerde bulunulmuş. Bunlar arasında köy eşrafından güvenilir olanlardan yardım talep edilmesi ve bu yardımların öşrün öşrü gibi çok az derecede zahire toplanarak bu zahirelerin bir depoda stoklanması şeklinde olması belirtilmiş. Bu stokların da ilerleyen tarihlerde dolgun fiyattan satılarak elde edilen gelirin mekteplerin masraflarını karşılamak için kullanılması fikri öne sürülmüş. Bu tavsiye şahsi stoklamayı yasaklayan devletin eğitim amacı ile resmi stoklama yapmasını tercih ettiğini göstermektedir.

Ayrıca devletin eğitime bizzat para ayıramadığını ve bu para için kâr hacmine muhtaç olduğunu göstermesi bakımından da manidardır. Diğer bir öneri de bu paralarla köylerde bulunan ve mektep binası olarak kullanılabilecek misafir odalarının, hanların, mescitlerin, eski voyvoda konaklarının tamirlerinin yapılabileceği olmuş. Mekteplerde görev alacak hocaların imameti ve hitabeti bilen, okur yazar, bir miktar rakam bilen, Türkçeyi düzgün okuyan kişilerden olması da belirtilmiş.

En can alıcı tabir ise “umûm ahâli etfâlinin ni‘met-i ma‘ârifden mütena‘im ve bâ-husûs nev‘-i beşerin sa‘âdet hâlini müstelzim olan ulûm ve fünûnun neşr ve ta‘mîm edilmesi mekâtib-i sıbyâniyenin tezâyüd ve teksîri” yani tüm ahalinin çocuklarının eğitim nimetinden faydalanmaları ve özellikle insanoğlunun saadetini gerektiren ilim ve fennin yayılması ilkokulların artmasına bağlı olduğu için memurların, hamiyyet sahibi kişilerin ve eğitim gönüllülerinin gayretlerine bağlı olduğunun belirtilmesi olmuş.

Köylerdeki Sıbyan Mekteplerinin Artırılması Amacıyla Yardım Edilmesi (1872) – Talha Hızal
Talha Hızal
1990 senesinde Tarsus’ta doğdu. İlk ve orta öğrenimini Malatya ve Aydın’da tamamladı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümünü 2013 senesinde bitirdi. 2014-2015 senelerinde Harp Akademisi Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Harp Tarihi ve Strateji bölümünden özel öğrenci statüsünde yüksek lisans dersleri aldı. 2015 senesinde başladığı yüksek lisans eğitimini 2018 senesinde Prof. Dr. Hasip Saygılı danışmanlığında hazırladığı “Menteşe (Muğla) Sancağında Eşkıyalık (1914-1918)” adlı tezle tamamladı. 2013 senesinden itibaren İstanbul Büyükşehir Belediyesi Enstitü İstanbul İSMEK bünyesinde Osmanlı Türkçesi Öğretmeni olarak çalışmaktadır. Osmanlı Diplomatikası, İstanbul şehir tarihi ve kültürü, Cihan harbinde eşkıyalık ve casusluk, harp tarihi, asayiş tarihi gibi konular hakkında araştırmaları mevcuttur. Halen ismini taşıyan YouTube kanalında farklı dönemlere ait Osmanlı Arşiv Belgeleri okumaları ve yorumlamaları yapmaktadır.

Menemen Olayı – Divanı Harp Kararnamesi

Önceki yazı

Mustafa Fehmi Kubilay

Sonraki yazı

Bu yazılar da ilginizi çekebilir

Yorumlar

Bir yorum yaz

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Daha fazla yazı Belgelerle Tarih Okuması