Devletin merkezileşmesi ile en ücra köşelere kadar eğitimi götürüp devletin menfaatleri ölçeğinde vatandaş yetiştirme amacı mevzubahistir. Bu amaç doğrultusunda kırsal kesimlere açılan mekteplerde eğitim-öğretim faaliyetleri bölgedeki insanların tarım ve hayvancılık mesleklerinin ihtiyaçları ölçüsünde gerçekleştirilebilmiştir. Farklı coğrafyalarda farklı kültür ve inançla yaşamış insanları aynı şeye hizmet etme amacı ile yetiştiren eğitimin ne ölçüde ihtiyacı karşıladığı ise muammadır. Kesin olan bir şey varsa çabasını ve ilim aşkını hâkim tutan öğretmenin her nerede ve ne zaman olursa olsun meyve veren bir ağaç olduğudur. Verdiği meyveleri fayda sağlayan öğretmenlere ne mutlu. Tüm öğretmenlerimizin öğretmenler günü kutlu olsun.
20 Ağustos 1872 tarihli bu belgede köylerdeki sıbyan mekteplerinin sayılarının artırılması ile bazı önerilerde bulunulmuş. Bunlar arasında köy eşrafından güvenilir olanlardan yardım talep edilmesi ve bu yardımların öşrün öşrü gibi çok az derecede zahire toplanarak bu zahirelerin bir depoda stoklanması şeklinde olması belirtilmiş. Bu stokların da ilerleyen tarihlerde dolgun fiyattan satılarak elde edilen gelirin mekteplerin masraflarını karşılamak için kullanılması fikri öne sürülmüş. Bu tavsiye şahsi stoklamayı yasaklayan devletin eğitim amacı ile resmi stoklama yapmasını tercih ettiğini göstermektedir.
Ayrıca devletin eğitime bizzat para ayıramadığını ve bu para için kâr hacmine muhtaç olduğunu göstermesi bakımından da manidardır. Diğer bir öneri de bu paralarla köylerde bulunan ve mektep binası olarak kullanılabilecek misafir odalarının, hanların, mescitlerin, eski voyvoda konaklarının tamirlerinin yapılabileceği olmuş. Mekteplerde görev alacak hocaların imameti ve hitabeti bilen, okur yazar, bir miktar rakam bilen, Türkçeyi düzgün okuyan kişilerden olması da belirtilmiş.
En can alıcı tabir ise “umûm ahâli etfâlinin ni‘met-i ma‘ârifden mütena‘im ve bâ-husûs nev‘-i beşerin sa‘âdet hâlini müstelzim olan ulûm ve fünûnun neşr ve ta‘mîm edilmesi mekâtib-i sıbyâniyenin tezâyüd ve teksîri” yani tüm ahalinin çocuklarının eğitim nimetinden faydalanmaları ve özellikle insanoğlunun saadetini gerektiren ilim ve fennin yayılması ilkokulların artmasına bağlı olduğu için memurların, hamiyyet sahibi kişilerin ve eğitim gönüllülerinin gayretlerine bağlı olduğunun belirtilmesi olmuş.
Yorumlar