“Hayat, bütün hiçliklerden daha kuvvetlidir ve Dünyada
ondan kutsal başka bir şey yoktur. İşte onun için insan
öldürülemez. Ama düşman gelip senin toprağını işgal
etmişse dövüşülür, savaşılır. Ve sevgilinin şerefi de,
insanın anavatanı gibi korunmalıdır” (Romandan).
Bu yazıda, Kırgız yazar Cengiz Aytmatov’un ‘Gün Olur Asra Bedel’ ve ‘Cengiz Han’a Küsen Bulut’ isimli romanları değerlendirildi. Gerçekçilik, efsane ve bilim kurgu temeline oturttuğu bu eserlerinde yazar; Boranlılı Yedigey adında bir demiryolu işçisinin hayatını anlatıyormuş gibi görünse de asıl anlattığı, öğretmen Abutalip Kuttubayev’in hayatı ve onun çocukları için yazdığı halk efsaneleridir. İşte bu halk efsanelerinden biri, mankurtlaşma temasını işler. Mankurt, geçmişe ait hafızası tamamen silinmiş, efendisinin sözünü harfiyen yerine getiren insana denir. Eski Orta Asya Türk boylarından günümüze kadar anlatıla gelen bu efsanenin, günümüz insanına ve toplumlarına verdiği mesajlar ele alınmıştır. Yazar, bu mankurtlaşma olayını eski Sovyet rejiminde bizzat yaşayarak öğrenmiştir. Bunun yanında, mankurtlaşan toplumlara da gizliden gizliye eleştiri yapmaktan geri kalmaz. Bilim kurgu olarak anlatılan bölümde; dünyanın nükleer ışın çemberine alınarak mankurtlaştırabileceğinden söz eder. Şamanizm öğeleri taşıyan “Cengiz Han’a Küsen Bulut” efsanesinde ise, doğanın ritmine karşı konulamayacağı, sosyal düzenlerin Tanrı katında ilahi bir adaleti aratmaması gerektiği vurgulanır.
Yorumlar