Ibıray Altınsarïn
Ibıray (İbrahim) Altınsarin
Ibıray Altınsarïn Qazaq xalqınıñ birinşi pedagogı. Ol qazaqşa orta mektepter aştı. Ibıray Altınsarïn qazaq tilinde birinşi oqwlıqtı jazdı. Ol öleñdermen äñgimeler şığardı. Onıñ öleñdermen äñgimeleri köbine balalarğa arnalğan. Ibıray Altınsarïnniñ şığarmaların balalar äli de süyip oqïdı.
Ibıray Altınsarin, Kazak halkının baş öğretmeni. O, Kazakça ilkokullar* açtı. Ibıray Altınsarin, Kazak dilindeki ilk ders kitabını (okumalığı) yazdı. O şiirlerle hikayeler yayınladı (çıkardı). Onun şiirlerle hikayeleri çoğunlukla (çoğuna) çocuklara yazılmıştır (ithaf edilmiş). Ibıray Altınsarin’in eserlerini (çıkarmalarını) çocuklar hala daha severek okumaktadır (sevip okur).
*Kazakistanda okul sistemi farklı olduğundan “orta mektep = ortaokul” diye bir çıkarımda bulunmak yanlış olacaktır. Kazakistandaki okul sistemini ileride anlatacağız.
İLE: -men-en-nen-man-nan (ileride detaylı göreceğiz)
DUYULAN GEÇMİŞ ZAMANA ÖRNEKLER
1 – Sen bügin ne isteysiñ? Sen keşe ne istepsiñ?
Sen bugün ne yapıyorsun? Sen dün ne yapmışsın?
2 – Ol qayda baradı? Ol qayda barıptı.
O nereye gidiyor? O nereye gitmiş.
3 – Biz Almatıda turamız. Biz Almatıda turıppız.
Biz Almatı’da kalıyoruz. Biz Almatı’da kalmışız.
4 – Siz onı kezdestirdiñiz. Siz onı kezdestiripsiz.
Siz ona rastladınız (“onu rastlattınız”). Siz ona rastlamışsınız.
5 – Men seni erte oyatamın. Men seni erte oyatıppın.
Ben seni yarın uyandırırım. Ben seni yarın uyandıracakmışım.
6 – Siz qanşa bïlet alasız? Siz qanşa bïlet alıpsız?
Siz ne kadar bilet alıyorsunuz? Siz ne kadar bilet almışsınız/aldınız?
7 – Sen şarşadıñ ğoy. Sen şarşapsıñ ğoy.
Sen yoruldun yahu. Sen yorulmuşsun.
8 – Biz qaşan kelemiz? Biz qaşan kelippiz?
Biz ne zaman geliyoruz? Biz ne zaman gelmişiz?