DERSİ BURADAN DİNLEYİN:
Ikkinçi (2-) Ders
Bir adem kiçik balidin aşxanidiki nersilerniñ atilişini sorivatidu.
1 — Bu nerse néme?
2 — Bu çoka.
3 — Çokimu (1) ?
4 — He’e, çoka.
5 — Avu nerse néme?
6 — U texse.
7 — Avuçu (2) ?
8 — Qaysi? Mavumu?
9 — Yaq, avu nerse.
10 — U istakan.
11 — Bu bala kim?
12 — Bu Erkin.
13 — U adem kim?
14 — U mu’ellim.
15 — Avuçu?
16 — U sidiq. Umu mu’ellim.
17 — Adilmu mu’ellimmu?
18 — Yaq, u mu’ellim emes. U oquğuçi.
İkinci (2.) Ders
Bir kişi küçük çocuktan yemekhanedeki şeylerin isimlerini (isimlendirilmesini) soruyor.
1 Bu şey (nerse, nesne) ne? — 2 Bu yemek çubuğu. — 3 Çubuk mu? — 4 Evet, çubuk. — 5 Şu şey ne? — 6 O tabak. — 7 Ya bu? — 8 Hangisi? Bu mu? — 9 Hayır, şu şey. — 10 O bardak. — 11 Bu çocuk kim? — 12 O Erkin. — 13 O adam kim? — 14 O öğretmen (muallim). — 15 Ya şu? — 16 O Sıdık. O da öğretmen. — 17 Adil de mi öğretmen (muallim mi)? — 18 Hayır, o öğretmen değil (i-mez). O öğrenci (okuyucu).
[![Divanyolu-inek-saban]()]()NOTLAR. — (1) Yemek çubuğu anlamına gelen “çoka” sözüne bir ek getirildiğinde çoki haline girmektedir. Uygurcada sonda bulunan açık heceye bir ek geldiğinde a ve e ünlüleri i’ye dönüşür. Tıpkı Türkiye Türkçesinde de aslı “gele-yorum” olan sözün ünlü daralması sonucu “geliyorum” olması gibi. Bu ünlü daralmasının neye göre gerçekleştiğini ileride tekrar tekrar gördükçe daha iyi anlayacağız. — (2) Bizdeki “ya” sözünün karşılığı olan -çu, Uygurcada sözün başına geçmek yerine ek halinde sözün sonuna geçer. Avu-çu: Ya bu?
YENİ SÖZLER:
Xam Sözler: Adil, adem, aşxana, aşu, avu, Erkin, emes, bala, u, bir, texse, çaşqa, çoqa, depter, jornal, Sidiq, sinip, şu, qaysi, qeğez, qelem, kitap, kiçik, kim, gézit, luğet, avu, mu’ellim, muşu, nerse, néme, némisçe, he’e, orunduq, oğul, oğul bala, oquğuçi, u, ular, üstel, isim, inglis, inglisçe, yaq, yéñi