Talha Hızal Arşivi
19. yüzyılda Osmanlı topraklarında özellikle de Ege ve Akdeniz bölgesinde çok sayıda arkeolojik kazı gerçekleşmişti. Antik şehirlerin sanat ve kültür açısından önemini fark eden Avrupalı arkeologlar Osmanlı yetkililerine kazı için başvurularda bulunuyorlardı. Avrupalı araştırmacılar kendi elçilikleri aracılığıyla Osmanlı Hariciyesinden çoğunlukla kolayca izin alıyor ve kazı çalışmalarına başlıyorlardı. Ancak verilen bu izinler 1864 tarihli bu belgede olduğu gibi çok ciddi derecede imtiyazları ve fırsatçılıkları içeriyordu.
Osmanlı Hariciye Nezaretinden İzmir Valisine gönderilen bu şukka metnine göre John Portle isimli bir İngiliz Ayasuluğ, Gavurköyü ve Eski kale bölgelerinde bulunan harabelik yerlerde kazı yapmak için İngiliz elçiliği aracılığıyla başvuru yapmış. 1864 senesinin Haziran’ının başına kadar kendisine kazı izni verildiği belirtilen John’a yol boyunca gerekli yardımın yapılması ve işlerinin kolaylaştırılması istenilmiş.
BOA. HR. MKT. 431 / 65 S. 1
Metinde kanun gereği antika araştıranların çıkartacakları antikalar şayet iki taneyse birinin Osmanlı müzesine diğerinin ise kazıyı yapan kişiye bırakılacağı hatırlatılıyor. Şayet eski eserin bulunduğu yer bir şahsa aitse usul gereğince yer sahibinin rıza göstermesiyle kazı yapılabileceği de belirtilmiş. Verilen bu izin ve imtiyaz sayesinde John Portle’ın engellenmeyerek çalışmasının sağlanması, bulunan eserlerden Osmanlı müzesi için ayrılacak olanların da korunması talep edilmiş.
Talha Hızal Arşivi
Talha Hızal Arşivi
Zamanında verilen arkeolojik imtiyazların akıbetini günümüzde Avrupa müzelerinde görünüyor ne yazık ki…
Kaynakça:
Arşiv numarası: BOA. HR. MKT. 431 / 65 S. 1
Tarih: R. 23 Mart 1279 / M. 5 Nisan 1863