Czegledy’nin kaydettiği gibi, Türklerin türeyiş destanlarından biri, VI. yüzyılda Kuzey Chou (M. 556-81) târihinde bulunmakdadır. Kuzey Chou adı altında bugünki Çin’in Kuzey bölgesinde hüküm süren bu sülâle, ekseri boyları Türk olan Tabgaçlardan oldukları için, her halde Türkleri iyi tanırlardı. Bu destan Kırgızlar ve Kök-Türkler ile ilgilidir. Kuzey Chou târihine göre, adı geçen Türk boyları, Doğu Hunları devletini teşkil eden boylardan olup, Kuzey Chou sülâlesinin de mensûb bulunduğu Tabgâçlarm da. yaşadığı bölgeden idiler. Başlangıçta Türkler dört boydan müteşekkil bulunuyordu. «Türk» ünvânım taşıyan ve ilk ocağı yakan, yanî temsilî manâda boy kurucu ve ad verici olan bir, kahraman, en büyük boyu idâre ediyordu. «Türk» boyu, bugünki Batı Sayan silsilesinden olduğu anlaşılan bir dağda yaşıyordu. Kök-Türk kitâbeleri bugünki Sayan ve Tannu-ola silsilelerine (50°-55° Kuzey, 90°-00° Doğu) «Kögmenyış» (ormanlı Kögmen dağı) adını vermektedir. «Kögmen-yış»ın Kök-Türklerin eski vatanı olduğu keyfiyeti Kök-Türk kitâbelerinde bu dağlara «Eçümiz, apamız tutmış yir-sub» (Atalarımızın tuttuğu yer-su) denmiş olması ile de desteklenmekdedir. Aynı Çin târihine göre, diğer bir boy, Kırgızlar, Kögmen silsilelerinden Küzeye doğru akan Kem (Yenisey) ırmağının Türkçe Ulug Kem denen Güney-Doğu yatağının ve Kem ırmağına Batıdan akan Abakan ırmağının kıyılarında bulunuyorlardı. Uluğ Kem bölgesine bugün Tuva denmektedir. İleride anlatılacağı gibi, Tupa bir Kagnılı boyunun adı idi” . Kardeş boylardan üçüncüsü Kem ırmağının, belki daha kuzeydeki kıyılarında bulunuyordu. Dördüncü boydan bir kim senin «ak kuğu» şekline girdiği rivâyet ediliyordu.
Kaynak:
Emel Esin, İslamiyetten önceki Türk kültür Tarihi ve İslama giriş (Türk kültürü el kitibı, II, cild l/b’den ayrı basım, Edebiyat Fakültesi Matbaası İstanbul 1978, S. 10
