Arrian, Büyük İskender’in seferleri hakkında 166-168 yıllarında yazdığı Anabasiz adlı eserinde İskit savaşçılarını şöyle tasvif ediyor:
“iskitlerin savaş belgeleri ejderdir ki muayyen uzunluktaki sırıklar üzerinde dalgalanır…atlar rahat durdukları zaman türlü renkteki paçavraların aşağıya sarkık bulundukları görülür. Harekete geldikleri zaman rüzgarın esmesiyle adları geçen yaratıklara (ejderlere) çok benzerler. Süratle hareket ettiklerinde ıslık sesi çıkarırlar…bunlar yalnız keyif veya düşmanları korkutmak için değil, fakat askerlerin birbirlerine saldırmamalarını da temin içindir.”
Mahmud Kaşgari[1] “Beçkem” kelimesi şöyle izah ediyor; Beçkem alamet, Savaş günlerinde yiğitlerin (muhariplerin) belge olmak üzere takındıkları ipek parçası ve dağı sığırı kuyruğu, Oğuzlar buna perçem derler”.
Mahmud Kaşgari bu izahında “Beçkem” in atlara takıldığını söylemiyorsa da Karahanlı İslâm Türklerin Budist Uygurlar üzerine saldırdıklarını tasvir eden şiirden bunun, tıpkı İskitlerde olduğu gibi, atlara kaldığı anlaşılmaktadır.
Bekçem Urup atlara (atlara)
Uygurdaki tatlaka(tatlara)
Oğru yavuz ıtlaka (itlere)
Kuşlar gibi uçtumız
Arrian’ın tavsifine göre İskit” bekçem” i “ejder” gibi imiş. Türklerin “beçkem” i de ipek kumaşlardan ve dağ sığırı kuyruğundan[2]ibaret olduğuna göre uzaktan “yılan –ejder” gibi görümmüş olacaktır.
Altaylı Şamanların törende giydikleri cübbede paçavralardan ve uzun ipliklerden yapılmış yılan-ejder sembolleri bulunur. Bunlar şamanın savaştığı kötü ruhları kurutmak için cübbeye takılmışlardır. Arrian’ın tasvir ettiği iskit beçkemi ile şamanın kötü ruhlara karşı zırh ödevini gören cübbesini arasında bir benzerlik olup olmadığını kesin olarak iddia etmek mümkün değilse de Mahmut Kaşgari’nin haber verdiği “beçkem” in İskit devrinden kalma ve bir gelenek olduğu muhakkaktır.
Kaynakça:
[1] – Divanü Lugat-it-Türk, I. 401; Besim Atalayı tercümesi S. 483
[2] – Abdülkadir İnan, İskitlerin Savaş Belgesi ve XI. Yüzyıl Türklerinde Beçkem Belleten, Cilt:XIII Sayı: 49 Ocak 1949 Sayfa: 150
Kaynak:
Abdülkadir İnan, İskitlerin Savaş Belgesi ve XI. Yüzyıl Türklerinde Beçkem Belleten, Cilt:XIII Sayı: 49 Ocak 1949 Sayfa: 151