Bot/Robot
Çuvaşça İsim (Japala jacĕ) veya İsim soylu sözcük (Nominal) farklı işlevlerde kullanılabilir. Yani, aynı anda sıfat, zarf gibi birçok alt sınıfları aittir. Birkaç isimleri öğrenerek başlayalım. Bunları, onların açıklayıcı dil öğeleri oldukları dolayısıyla, ögrenci, ezberleyecektir ve gereken şekilde gözden geçirecektir.
tinĕs deniz
atte baba
picce erkek kardeş
yvăl oğul
văkăr boğa
taka koç
căvaš Çuvaş
epir biz
pürt ev
ikkĕ iki
anne anne
akka abla
hĕr kız
arăm kadın
ĕne inek
laša at
etem adam
kartă harita
Görüldüğü gibi, bu birkaç kelime birçok nesne, kişi, hayvan içerir. Aslında, nominalleri kişi ya da yerleri gösterse de ayrı sınıfa konulmaz, örneğin:
Atăl Volga Nehri - İdil Nehri
Căva****š Çuvaş
Kafkas Kafkaslar
Šupaškar Şupaşkar (Çuvaşistan başkenti)
Petĕr Peter, Petrus (erkek ismi)
Mars Mars (gezegen ismi)
ujăh Ay
okt’apăr’ Ekim (ay ismi)
Husan Kazan (şehir ismi)
Ivan İvan, Yahya (erkek ismi)
Daha sonra İsim soylu sözcüklerin (Nominalleri) adıl (epĕ ben, esĕ sen, kam kim, mĕn ne vs.), rakam, sıfat ve diğer sınıflarını inceleyeceğiz. Bütün bunlar da temelde nominal olmalarına rağmen onları yükarıda gösterildiği isimlerden ayıran küçük farklılıklar var.
Bazı Avrupa dillerinden farklı olarak, Çuvaşça isimlere (zamir, sıfat dahil) gerçek veya keyfi cinsiyet atılmaz. Bütün bu kelimeler tek değişmez biçimde kullanılır, dolayısıyla Çuvaşçanın öğrenme kolaylığını sağlar.
Kelimeye ait cinsiyet anlamı, sadece bir isim doğasıyla erkeği veya kadını belirtirse, ona denk gelir. Cümle kurmada cinsiyet belirtme nedeniyle hiçbir değişiklik veya ek kullanmamaktadır. Böylece, cinsiyet sorusu Çuvaşçada gerçekten yoktur.
Bir varlığın kadın veya erkek olmaları belirtmeliyse hayvanlar için aşa erkek veya ama dişi, insanlar için ar erkek veya hĕr kız gibi biçim birimleri ilave edilmektedir.
ar erkek
arăm kadın
aşa sysna veya sysna aşi erkek domuz
ama sysna veya sysna ami dişi domuz
aşa hur veya hur aşi erkek kaz
ama hur veya hur ami dişi kaz
văkăr öküz (erkek sığır)
ĕne inek (dişi sığır)
yvăl aca oğul çocuk
hĕr aca kız çocuk
ar şyn bay
patša kral, padişah
hĕrarăm patša kraliçe
Akrabalık isimleri bazı hayvan isimleri gibi doğal cinsiyet taşırlar.
atte baba
anne anne
picce abi
akka abla
Hangi yerde hangisi kullanılacağını tahmin edilemeyecek çoğul oluşturmak için bir sürü çeşitli form kullanan dillerin aksine, Çuvaşçada tüm zamanlarda ve yerlerde tüm adlar için çoğul oluşturmak için sadece tek yol var. Dahası ise, öğrenci beklediği bazı yerlerde çoğul kullanılmaz. Eskiden Çuvaşçada çoğul oluşturma sayısı çoktu, bunları başka yerlerde okuyabiliriz ("Tschuwassische Pluralsuffixe" Studia Altaica, Wiesbaden, 1957 0. Pritsak, s. 137-155).
Çuvaşçada tekillik o sınıfın yalnızca bir öğesi ve aynı zamanda bu maddenin tüm sınıf anlamındadır. Genel cümlelerde çoğul ifade edilmez ("Çocuklar bir sevinç, çiçekler güzel; geçerlidir yemek iyi," vb.). Biz "on adam, üç fare" söylemesi imkansız olduğunu hissediyoruz, ki çoğulluk İngilizce ve Avrupa dillerinde çok gelişmiş ve sadece birkaç ölçü ifadelerinde biz 'a two-man raft, a ten-foot pole, a five-mile trip' çoğulluk eklerini uygulamıyoruz. Çuvaşçada ise, çoğul bir sayıyla veya miktar sözcüğünden sonra herhangi bir isime çoğulluk asla uygulanmaz, örneğin:
şirĕm sĕtel İng twenty tables yirmi masa
numaj şyn İng.‘many a man’ ç**ok kişi
pilĕk pürt İng. ‘five houses’ beş ev
Sayısı veya miktar kelimesinin varlığı Çuvaşça konuşana sayı göstermek için yeterlidir. Çoğulluk eki ise bir sınıftan gelen birkaçın sayısını, ama tüm genel sınıfı belirtmemek için kullanılır. Çoğulluk biçim birimi -sem'dir, önceki biçim birimine ekleniyordur:
ulma elma
ulmisem elmaları (burada iyelik belirtiliyor, fakat prensep aynıdı)
vută odun
vuttisem odun parçaları, tek tek alınan nesneler,bütün değil (Aynı zamanda iyelik)
şemje aile
şemjisem ailenin üyeleri (aynı zamanda iyelik)
pürt ev
pürtsem evler
šuhăšsem düşünceler
Ivanovsem İvanov'lar, İvanov ailesi
kahalsem tembeller
İngilizce ve diğer bazı dillerde olduğu gibi, bazı Çuvaş kelimeler (sözde 'kitlesel isimler,' su, süt, aşk gibi) mantıksal çoğul olması, ya da ancak nadiren çoğul halinde kullanıldığı yoktur.
telei mutluluk, talih
šyv su
šyvsem sular (yeryüzünde), nehirler ve göller
Sesli bir harfle biten Yabancı kökenli bazı kelimeler Rusçada herhangi çekim ekletmezler, fakat bu sözler Çuvaşçada ortaya çıktığında, herhangi Çuvaş kelimesi gibi çoğulluk ve başka halleri tabi olur.
pal'tto palto
pal'ttosem paltolar
kenkuru kanguru
kenkurusem kangurular
Daha sonra tartışılacak iki özelliği burada kısaca söz edelim. Belirtildiği gibi, Çuvaşçads neredeyse bütün çekim biçimbirimlerin iki formları vardır: biri ön ünlüler / e, ĕ, i, ü / ile kullanılır, diğeri arka ünlüler /a, ă, y, u/ ile birlikte kullanılır. Bu, tüm Çuvaşçayı kapsayan ve aynı zamanda diğer Altay dillerinin özelliğidir. Çuvaş çoğul -sem biçimbirimi ise resmi yazılı dilde bu farkı gözlemlemiyor. (Özellikle kuzey bölgesinde) konuşulan lehçelerde ön ünlü sözlerle [-sem] arka ünlü sözlerle [-sam] istihdam edilir.
Çoğulluk biçimbirimi isimin köküne eklenmiş herhangi, iyelik biçimbirimi dahil, ekten sonra gelmektedir. Başka Türk dillerinde ise çoğulluk eki kök biçimbirimini izler, iyelik ve diğer ekler ondan sonra yerleştirilir.