23 Nisan’ın yaklaştığı şu günlerde unutmamak gerekir ki 23 Nisan, Türk Milleti’nin kendi geleceğini belirlediği, egemenliğin millet iradesine bırakıldığı ve milletin bağımsızlığını tüm dünyaya haykırdığı, Türk tarihinin önemli dönüm noktalarından biridir. Bu yüzden bize bu imkânı sağlayan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e sonsuz teşekkürler borçluyuz. Ruhun Şad Olsun.
1920 yılı başında, İstanbul’da toplanmış olan Meclisi Mebusan İstanbul’un işgal edilmesi nedeniyle toplantıların iptaline karar vermiştir. Beklenen bu karar üzerine, Heyeti Temsiliye namına Mustafa Kemal Paşa 19 Mart 1920 tarihli bir tebliğ yayınlamıştır. Kolordu Kumandanlarına, Vilâyetlere ve Müstakil Livalara hitap eden bu vesika, Ankara’da üstün yetkilere sahip bir Meclisin toplanacağını ilân ediyor, yeni bir genel seçim yapılmasını istiyor ve İstanbul’daki Mebusan üyelerini bu Mecliste yer almaya çağırıyordu. Demeç şu sebepleri ileri sürüyordu: Hilâfet ve saltanatın merkezi olan İstanbul’un İtilâf Devletleri tarafından işgali Devletin teşri, icra ve kaza organlarını işleyemez bir hale getirmiştir. Meclisi Mebusan bu şartlar içinde çalışamayacağını kararlaştırmış, bu kararını resmen bildirmiş ve dağılmıştır.[1]
Mustafa Kemal Paşa’nın 22 Nisan 1920 tarihinde yayınladığı direktiflerine uygun olarak milli ve dini unsurların eşit ağırlıkta olduğu bir tören programı hazırlanarak Büyük Millet Meclisi’nin açılmasını istemişti. Meclisin açılış töreni sadece Ankara’da yapılmayacak yurdun en ücra köşesinde bile mevlitler okutulup, hatimler indirilerek kutlanacaktı.[2]
23 Nisan 1920 Cuma günü Ankara’da, Hacı Bayram Camii’nde kılınan Cuma namazının ardından dualar ile saat 14:00 civarı Büyük Millet Meclisi açıldı. Parlamento geleneklerine göre, en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey Başkanlık kürsüsüne çıktı ve konuşma yaparak Meclis’in ilk toplantısını açtı. Şerif Bey, milletin tam bağımsızlık içinde mukadderatını, meclisin ele aldığını ve yönetmeye başladığını ilan etti. Bir süre sonra bu kurucu meclisin adının “Türkiye Büyük Millet Meclisi” olmasına karar verildi.[3]Türkiye Büyük Millet Meclisi, 23 Nisan 1920 Cuma günü, saat 13.45‟te ilk toplantısını yapmış ve bu toplantıya 115 milletvekili katılmıştır. [4] Türkiye’nin işgal altında olmayan bölgelerinden seçilen ve İstanbul’un işgalinden sonra Anadolu’ya geçmiş olan Osmanlı mebuslarından oluşan Türkiye Büyük Millet Meclisi, Mustafa Kemal Paşa’yı Meclis Başkanı olarak seçmiştir.[5]
Makale Kaynakçası:
[1] – Tarık Zafer Tunaya, Türkiye Büyük Millet Meclisinin Kuruluşu ve Siyasi Karakteri, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.23 sy. 2-3 İstanbul, 1958, s.228
[2] – Zekeriya Türkmen, 95. Yıldönümünde Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türk Dünyası Araştırmaları Tarih Dergisi, Sy.376, İstanbul, Nisan, 2018, s.9
[3] – Fatma Ürekli, Meclis-i Mebusan’dan Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sy.388, İstanbul, Nisan, 2019, s.30
[4] – Mustafa Küçük, Birinci TBMM’nin Açılışı ve Anlamı, Türkler Ansiklopedisi, C.16, Ankara, 2002, s.16
[5] – Salahi R. Sonyel, Gizli Belgelerde Mustafa Kemal Vahdettin ve Kurtuluş Savaşı, Ankara, 2010, s.97
Yorumlar