Mevlânâ Celaleddin Rumi’nîn ilham, Çelebi Hüsâmeddîn’in ihya, Sultan Veled’in ihdas, Ârif Çelebi’nin tekid ettiği,[1] Sünni tarikatların en büyüğü ve en yaygını.[2] Osmanlı Döneminde entelektüellere özgü bir tarikat.[3] XIII. yüzyılın sonlarında Konya’da Mevlana Celaleddin Rumi adına, oğlu Seltan Veled tarafından kurulmuştur. Tarikat, “efendimiz” anlamına gelen Mevlana adıyla anılan Belhli Celaleddin Muhammed’e nisbet edilmiş ve vefatından sonra Konya’da gelişip, Anadolu Beylikler dönemi ve altı yüzyıllık Osmanlı İmparatorluğu boyunca, Türk toplumunu yakından etkileyen tarikatlardan birisi olmuştur. [4] XVII. yüzyıldan XIX. yüzyıla değin geniş alanlara yayılan Mevlevi tarikatının soylu ve kültürlü halesi belirgin olmakla, en eski dönemlerinde Mevlevilerin kökenleri daha çok tüccar sınıfı arasındaydı. Şirazlı bir Nimetullahi mutasavvıfı olan Hacı Masumali Şah (1853-?) Tarâik-i Hakâik adlı eserinde Mevlevi tarikatının o devirlerde Anadolu, Suriye, Mısır, Anadolu çevresindeki adalarda, hatta Irak’ta yaygın olduğunu yazmaktadır. [5] Mevlevîlik aşk, cezbe, semâ ve safâ üzerinde kurulmuştur.[6]
[1] Asaf Hâlet Çelebi, Mevlâna ve Mevlevîlik, Ankara: Hece Yayınları, 2006, s. 159.
[2] Mehmet Önder, Yüzyıllar Boyunca Mevlevilik, Ankara: Dönmez Yayınları, 1992, s. 85.
[3] Yusuf Küçükdağ, Türk Tasavvuf Araştırmaları, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2000, s. 13.
[4] Abdülbaki Gölpınarlı, Mevlana’dan Sonra Mevlevilik, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevi, 1983, ss. 244-266.
[5] Franklin D. Lewis, Mevlâna Geçmiş ve Şimdi Doğu ve Batı, (çev. Gül Çağalı Güven-Hamide Koyukan), İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2010, s. 472.
[6] Mustafa Kara, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul: Dergah Yayınları, 1985, s. 231.
Yorumlar