Türkiye’de Türk dünyasına ve dolayısıyla Türk dillerine merak gün geçtikçe artmaktadır. Ama öğrenmek isteyenler için maalesef materyal sıkıntısı vardır. Türk dillerini öğretmeyi hedefleyen Türkiye Türkçesinde yazılmış materyaller çoğunlukla gramer ağırlıklı olup üniversite öğrencileri için yazılmıştır. Bu tür materyallerde hiçbir zaman verilen metinlere eşlik edecek bir ses dosyası bulunmaz. Dil öğrenmenin en temel unsuru dinlemektir. Bizler de ana dilimizi sıkıcı gramer kurallarını okuyarak değil etrafımızda konuşulanları dinleyek ve işittiğimiz sesleri taklit ederek öğrendik.
Bu dersler Uygurca öğrenmek isteyenler için yukarıda sözü edilen eksikliği gidermek amacıyla hazırlandı. Sitede 70 adet başlangıç dersi olup her dersin bir ses dosyası mevcuttur. Dersi işledikten sonra ses dosyasını tekrar tekrar dinleme ve işitileni tekrar etme yoluyla Uygurcayı hızlı bir şekilde öğrenmek mümkündür. Bu yetmiş derse günlük konuşma örnekleri, haber örnekleri, hikayeler, kitaplardan kesitler ve şarkılardan örnekler vardır.
Eğer her gün düzenli olarak çalışır, metni okur, bilmediğiniz kelimeleri öğrenir ve sık sık ses dosyasını dinlerseniz kısa sürede Uygurcayı büyük oranda anlayabilir olacaksınız. Size vereceğim bir çalışma planı yok, tek yapmanız gereken düzenli çalışmanız, yani her gün en azından yarım saat, tercihen bir saat materyallerin üstünden geçmeniz ve boş olduğunuz her vakit kulağınıda mp3 çaların kulaklığı, ses dosyalarını dinlemenizdir. Kendinize günde yarım saat bir saat ayırdıktan sonra geri kalanı yapmanın hiçbir zorluğu yoktur. İşe ya da okula gidip gelirken, otobüste ya da arabada; yolda yürürken; bulaşık yıkarken; çamaşır asarken mp3 çaların (ya da telefonun) kulaklığının kulağınızda olup metinlerin ses dosyasını dinlememeniz için hiçbir engel yoktur.
Dinlemek ve okumak (bu derslerin size vereceği) dil öğrenmenin sadece pasif kısmıdır. Gerçek hayatta veya internet üzerinden Uygur arkadaşlar edinip onlarla konuşup yazışmanız ise size kalmıştır, bu aktif kısmıdır.
Telaffuz hakkında derslerin sonuna eklenen bir makale dışında hiç bahsedilmeyecektir. Telafuzu dinleyerek öğrenmenizi bekliyoruz.
Bu derslerde bizim tarafımızdan hazırlanmış hiçbir ses kaydı olmayıp bu ses kayıtları başka başka yerlerden toplanılmıştır. Metinlerin içeriği ve ses kayıtları bize ait değildir. Sohbetlerin hepsi Teklimakandin Salam adlı kitaptan alınmıştır ve internet üzerinden ücretsiz indirilebilmektedir. İngilizce üzerinden Uygurca öğrenenler için hazırlanmış bir kitaptır. Bu sitedeki dersler için o kitaptaki metinleri alınıp yazılmış ve Türkiye Türkçesine çevrilip bir Türk dili üzerinden Uygurca öğrenen biri için gereken açıklamalar eklenerek hazırlanmıştır. Takdir edersiniz ki İngilizceden Uygurca öğrenen ile Türkiye Türkçesinden Uygurca öğrenen biri için aynı açıklamaların gereği yoktur. Bazı haber ve hikayeler için RFA (Erkin Asya Radyosu)’nun kayıtları kullanılmıştır.
Derslere başlamadan son kez tekrar edelim. Dersteki açıklamaları dikkatinizi vererek okuyup anlayın. Ondan sonra metni zaten anlayacak, anlamadığınız yerde de hemen yan tarafında bulunan tercümeden yararlanabileceksiniz. Dilerseniz hiç açıklamaları okumadan önce ses kaydını dinleyin, dilerseniz dinlemeyin; ancak metni okuyup anladıktan sonra kesinlikle gün içinde defalarca ses kaydını dinleyin. Son derslere geldiğinizde bile ara ara baştaki, ortadaki derslere dönüp ses kaydını dinleyerek yeni öğrendikleriniz sayesinde önce öğrendiklerinizi pekiştirin.
Bu derslerde size Uygur alfabesini öğretmeyeceğiz. Ama Uygurcayı gerçek anlamda öğrenmek, her yönüyle hakim olmak istiyorsanız, Uygurca öğrenmek konusunda ciddiyseniz kesinlikle Uygur Arap yazısını da öğrenmeniz gerek. Uygur Arap alfabesini öğrenmek için SİM Vakfı tarafından hazırlanan Uygurcaya Giriş videolarını izleyiniz. Ondan sonrası her gün yazı yazma pratiği yapmaktır. Osmanlıca biliyorsanız zaten öyle bir derdiniz de olmayacak. Bizim bu kitapta kullanacağımız alfabe ise Uygur Araştırmaları dergisi tarafından kullanılan latin alfabesidir. Aslında harfleri açıklamaya bile gerek yok, ses kaydını dinleyip metni okuyunca neyin ne olduğu anlaşılacaktır. Ancak biz yine de Türkiyede kullanılan latin alfabesinde olmayan ya da farklı ses veren harfleri gösterelim.
e: açık e. Ağız normal e’dekine göre daha fazla açılır. Kimi yerlerde normal e yerine de kullanılır.
é: Kimi yerde bizdeki e’ye denk kimi yerde de e ile i arası sese denk gelir.
ğ: sert g. Bizdeki gibi yumuşak değildir. Ağızlarımızdaki ağa sözünün telaffuzu gibidir. a:a değil de agha şeklinde telaffuz edilir.
x: k ile h arasındaki ses. Hırıltılı h. Anadolu ağızlarındaki çoḥ (çok), yoḥ (yok) sözlerindeki sondaki ses gibidir.
i: Uygur alfabesinde ı-i ayrımı yoktur. Her zaman «i» olarak gösterilir. x ya da q harflerinin yanındaysa ı olarak okunur. Dinledikçe nerelerde ı nerelerde i olduğunu anlayacaksınız.
q: Kalın k. Dinledikçe aradaki farkı farkedeceksiniz. Aslında çok belirgin olmasa da Türkiye Türkçesinde de q ve k farkı vardır.
ñ: Geniz n’sidir. N ile g arasındaki ses de denilebilir. Anadolu ağızlarında, Ankarada hala olan bir sestir. Sening, geling derkenki gibi.
Yorumlar