Namazgâh Tabyası
Kilitbahir köyünde Kilitbahir Kalesi’nin yanı başında, Namazgâh Burnu mevkiinde yer almaktadır. Tabyada kitabe yoktur. Ancak sonradan yapıldığı anlaşılan bonetlerden ortadakinin kapısı üzerinde II. Abdülhamid tuğralı ve H. 1309/M. 1892 tarihli oval kitabe bulunmaktadır. Tabya, tıpkı Değirmenburnu ve Nara’da olduğu gibi, Anadolu Mecidiye Tabyası’na mimarî açıdan benzemektedir. Bu da tabyanın ilk olarak bu üç tabya ile birlikte yaptırıldığını düşündürmektedir. Ancak var olan kitabeden anlaşıldığı kadarıyla tabya son halini, II. Abdülhamid zamanında almıştır. Tabya, bugün restore edilmiş olup ziyarete açıktır.
Tabya, genel olarak, kuzey-güney ve doğu-batı doğrultularında, boğaza bir çıkıntı yapacak şekilde üzerinde bulunduğu buruna yerleştirilmiştir. Boğaza bakan her iki tarafta bonet ve top yerleri sıralanmaktadır. Bonetlerin gerisinde kalan alanın ortasında ise karargâh ve üç adet cephanelik yer alır. Tabyanın Malaz Tepe eteklerine doğru bakan kuzeybatı tarafında yarım daire kemerli bir kapısı bulunmaktadır. Tabya, zemin kodundan yüksek tutulmuş olup, zemin kodunda yer alan yapılar hariç üst kotta yirmi iki bonet ve bonetlerin arasında on altı top yerinden oluşmaktadır. Tabyanın batı ucuna sonradan üç bonet eklenmiştir. Bu eklenen bonetlerin dışındakiler birbirinin benzeridir. Dikdörtgen planlı olan bu bonetler, beşik tonoz örtülüdür. Sonradan eklenen bonetlerden ortadaki, bir koridorun iki yanına yerleştirilen dikdörtgen planlı odadan oluşur. İki katlı bir düzenlenişe sahiptir. Diğer iki bonette birer oda vardır ve tek katlıdır. Üç bonette de cephane sevkiyat koridoru, bir kapı ile top yerlerine açılır. Bonetlerin dışında yine üzerleri sıkıştırılmış toprakla örtülü cephanelikler bulunur. Karargâh binasının ise sadece temel izleri görülebilmektedir.
Rumeli Hamidiye Tabyası
Çanakkale ili Eceabat ilçesinde, Kilitbahir köyünün güneyinde, Gonca Tepe’nin eteklerinde, Kilitbahir-Alçıtepe köyü karayolunu üzerinde, Namazgâh ve Rumeli Mecidiye Tabyaları arasında yer almaktadır. Askerî bölge içerisinde kaldığı için kısmen korunan tabyanın kitabesi mevcuttur. Ortadaki bonetin kapısı üzerinde yer alan 40×90 cm. ölçülerindeki kitabeye göre tabya, II. Abdülhamid tarafından H. 1307/M. 1889-90 yılında yaptırılmıştır. Bunun dışında yapının inşasına dair bir de arşiv belgesi bulunmaktadır 24 . Osmanlı Arşivi’ndeki “H. 22 Rebi’ülevvel 1307/M. 16 Kasım 1889” bu belgede, Bahr-ı Sefid Boğazı’nın Rumeli sahilindeki Namazgâh ve Mecidiye istihkâmı arasında otuz beş buçuk santimetrelik toplara mahsus bir tabyanın yapıldığından bahsedilmektedir. Kitabe ile arşiv belgesindeki tarih karşılaştırıldığında tabyanın tam olarak M. 1889 yılında yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Bugün Milli Savunma Bakanlığı’na tahsisli tabya ziyarete açık değildir. İçerisinde bulunan karargâh binası askerî lojman olarak kullanılmaktadır.
Tabya, kıyıya paralel olarak kabaca doğu-batı doğrultusunda inşa edilmiş üç bonet, iki top yeri ve bir karargâh binasından oluşmaktadır. Tabya ile karargâh binası arasında diğer tabyalara irtibatı sağlayan taş döşeli yaklaşık 3 m. genişliğindeki yol bulunmaktadır. Doğu-batı yönünde yükseltilmiş bir kitle şeklinde uzanan tabyanın orta aksında bonet ve top yerleri bulunur. Bonet ve top yerlerinin etrafı sıkıştırılmış toprakla çevrilmiştir. Kuzeyde, bonetlerle toprak yükselti arasında, bonetlere ulaşımın sağlandığı doğu ucu açık dar bir alan bırakılmıştır. Tabyanın bonetleri, uçlarda ve ortada dikdörtgen prizma biçiminde kütleler oluşturmaktadır. Aynı aks üzerine belirli düzende yerleştirilen bonetler, simetrik bir planlama göstermektedir. Bunlardan doğu uçta yer alan bonet, ters “L” biçimli bir koridor ve koridorun batısında yer alan dikdörtgen planlı iki odadan oluşmaktadır. Batı uçta yer alan bonet, doğudakiyle aynı plan özelliklerine sahip olup, tabyanın işleyişine bağlı olarak odalar koridorun doğusunda yer alır. Tabyanın orta aksında yer alan bonet, “T” biçimli bir koridor ile bunun iki yanına yerleştirilen ikişer odadan oluşmaktadır. Bonetlerde koridor ve odalar beşik tonozlarla örtülüdür. Tabyanın kuzeydoğusunda yer alan karargâh binası, doğu-batı yönünde uzanan dikdörtgen prizma biçiminde bir kitle teşkil eder. Güneyde, tabyaya bakan ön cephe aksında dışa doğru taşıntı yapan karargâhın dört kapı ve yirmi yedi penceresi bulunmaktadır. Lojman olarak kullanılmak üzere çeşitli değişikler yapılan yapı, asli halini kaybetmiştir.
Yorumlar