Saha Kahramanlık Destanı – Olonkho – Olonho

Saha folklorunun en önemli ve tarihi türü “Olonxo” adı verilen kahramanlık destanlarıdır. Olonkolar, birkaç bin mısradan başlayıp, otuz kırk bin mısraya kadar ulaşabilen çok büyük destani şiirlerdir. Olonkolar, Er-Soğotox”, “Ürün Uolan”, Nurgun Bootur”, “Abaxtay Bergen”, “Kulun Kulustur” gibi hep kahramanlarının adını taşırlar. Olonkolaro okuyan şahıslara “Olonxosut” (Olonko anlatıcısı) adı verilmektedir. Olonkoların bugüne kadar yüz elli tam metni toplanmış ve on yedi tam metni basılmıştır. Sujet (kısa özet) lerinin sayısı ise üç yüze ulaşmıştır. Bunların bir kısmı ise Saha Yeri (Yakutistan) veya Rusya arşivlerinde yazıya geçirilmeyi beklemektedir.

1- Ortho Doydu – Orta Dünya

2- Orta Dünya’nın Güzelinin Kaçırılması

3- Urung Oğlan Tuyaarima Kuo’yu kurtarmaya gider.

Yeni kahramanlar destana devamlı katılmaktadır.

4- Şeytan Kyskyydaan Kuo

Uot Uhutaaki Urung Oğlan’ı öldürür.

5- Urung Oğlan ölmüştür.

Tabi yeni kahramanlar katılırken bazı cesur yiğitler de mücadelede uçmağa savrulmaktadır.

6- Nurgun Bootur ortaya çıkar.

Nurgun Bootur gökyüzünden düşer. Oranın bahadırıdır.

7- Nurgun Bootur Kahraman Atı

Atın ismi değil rengi meşhurdur. Kara at : Curà

8- Nurgun Bootur ve Wat Usumu kavga eder

9- Ensieli Kulahay üzerinde Wat Usumu

3 başlı kartal üzerinde düşman Wat Usumu

10- Hercules Wat Usutaky

Orta Dünya’nın diğer ruhlarındandır.

11- Tuyaaryma Kuo

Kaçırılan güzel tutsak haldedir.

12- Wal kahraman Uriing

Nurgun Bootur’un arkadaşıdır.Destan sırasında sık sık kahramanlık savaşları oluyor . Bu sırada Orta Dünya’dan devamlı kahraman geliyor.

13- Nurgun Bootur ve Wat Usutaaky

İyi kahramanlar kötü ruhlarla amansız savaş halindedir.

14- Nurgun Bootur ve Wat Kutalay Udagan**Olonko dört farklı konu-kompozisyon öğelerine haizdir:**

Anlatım içindeki çatışma olayının esas nedenlerini(kahramanın gezisi,kahramanlık için sebepler,vb.) aktaran düğüm noktası;
Kahramanın en baş rakibi ile savaştığı sahneleri aktaran ve konu gelişiminin en üst mertebesine ulaştığı doruk noktası;
Bahadırın kendi ülkesine dönüşünü anlatan çözülüş noktası ;
Geleneksel olarak tüm olayların iyi güçlerin zaferiyle tamamlandığı ve uraangxay saxa insanlar ın ın varlıklarını sürdürebilmeleri için bahadırın kendi ülkesine dönüp,karısıyla mutlu ve zengin bir hayat tarz ın ın kurulduğu son nokta.

15- Orta Dünya’da Tutsak Kalmış Kahramanlar

Tabi yenilen her yiğit hak ettiği gibi cesurca bir ölümle tanışmıyor. Bir çoğu da esir düşüyor.

16- Üç Kurtadam Abaasy

Destanın olmazsa olmazı mistik güçler ve onların uzantıları. Gerçi Yakutistan Türklerinin toprakları biz Anadolu Türkleri için hala fazlasıyla mistik değil mi ?

17- Kahraman Wat Usutaaky

18 – Émégét Wat Usutaaky – Charm Wat Usutaaky

Aşağı Dünya’nın Tanrıları

19- Nurgun ve Kiis Nurgun (Kiz Batir)Mutlu Son

Hikayenin sonunda kaçırılan Tuyaaryia Kuo Nurgun Bootur tarafından kurtarılıp Olonkho Topraklarına getirilir. Türkler için vaadedilmiş ilk topraklar diyebiliriz. Şimdiki Yakutsk ve Kuzeyi’ni kapsar.

20- Olonkhosut

Destana sonlara doğru aile teması girer.Olonkho Destanı Kültür ve Sanat tarihimiz için eşşiz bir Türk toplumu anlatımını içerir.

21- Aal Luuk Mas – Hayat Ağacı
Ve Vikings dizisinden de tanıdığınız Hayat Ağacı “Aal Luuk Mas” —- Aal luuk mas daha dogrusu üç dünyayı gösterir allaraa doydu (yer altı), orto doydu (orta dünya) ve üöhee doydu (yer üstü) .. İççi diye adlandırılan ev sahibi ruh orada yaşar.

22- Bootur algyha – Blessing Bootur

Ve destan devam etmeye hazırdır. Kahraman çocuk yetişir. Kahraman at Cura’nın yavrusu da büyür.

S. Sivtsev Elley (1928 – 1994),
Rusya Onur Sanatçısı, Yakut ÖSSC Halk Sanatçısı,
Saha Yeri’nde Lenin Komsomol Ödülü kazanmıştır.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]